Jaki filtr do maski 3M? Klasyfikacja zagrożeń w pracy i dobór ochrony

Pytanie „jaki filtr wybrać?” pojawia się zawsze, gdy w miejscu pracy występują szkodliwe pyły, gazy lub ich mieszaniny. Odpowiedź nie jest jednoznaczna, bo każdy rodzaj zagrożenia wymaga innego rozwiązania. Prawidłowy dobór ma kluczowe znaczenie dla skuteczności ochrony dróg oddechowych i zgodności z obowiązującymi normami BHP.

W tym poradniku przedstawiamy klasyfikację najczęstszych zagrożeń występujących w środowisku pracy oraz dajemy gotowe rozwiązania.

Spis treści

• 1. Klasyfikacja pochłaniaczy - symbole, kolory i klasy ochrony
  • 1.1 Skąd wiadomo, jakie jest stężenie gazów i pyłów w powietrzu?
• 2. Substancje niebezpieczne – gotowe rozwiązania od 3M
• 3. Pochłaniacze 3M – przegląd dostępnych modeli
  • 3.1 Filtry gazowe i parowe 3M™ serii 6000
  • 3.2 Filtry gazowe, parowe i cząsteczkowe 3M™ serii 6000
• 4. System klasyfikacji filtrów 3M
• 5. Filtry cząsteczkowe 3M – przegląd dostępnych serii i modeli
  • 5.1 Filtry cząsteczkowe 3M™ serii 5000
  • 5.2 Filtry cząsteczkowe 3M™ serii 2000
  • 5.3 Filtry cząsteczkowe 3M™ serii 6000
• 6. Czas wymiany filtrów i pochłaniaczy
• 7. Podsumowanie

Klasyfikacja pochłaniaczy - symbole, kolory i klasy ochrony

Aby ułatwić użytkownikom szybkie rozpoznanie rodzaju ochrony, 3M stosuje międzynarodowy system oznaczeń barwnych i literowych. Każdy kolor i symbol odpowiada określonemu typowi zagrożenia. Dzięki temu wybór odpowiedniego pochłaniacza jest prostszy i mniej podatny na pomyłki.

W doborze odpowiedniej ochrony istotna jest również intensywność narażenia, czyli stężenie szkodliwej substancji w powietrzu. W tym celu pochłaniacze dzieli się na trzy klasy, które różnią się pojemnością sorpcyjną – od klasy 1 (niska) do klasy 3 (wysoka). Taki podział pozwala dobrać rozwiązanie nie tylko bezpieczne, ale i optymalne dla konkretnego środowiska pracy.

Klasa 1 - Prace lekkie i krótkie. Pochłaniacze o niskiej pojemności sorpcyjnej, przeznaczone do ochrony przed gazami i parami, których stężenie w powietrzu nie przekracza 0,1% (1 000 ppm).

Klasa 2 - Standard w większości zakładów. Pochłaniacze o średniej pojemności sorpcyjnej, stosowane przy gazach i parach o stężeniu do 0,5% (5 000 ppm).

Klasa 3 - Warunki ciężkie i wysokie stężenia. Pochłaniacze o wysokiej pojemności sorpcyjnej, używane do ochrony w środowisku, gdzie stężenie gazów lub par może sięgać 1% (10 000 ppm).

Skąd wiadomo, jakie jest stężenie gazów i pyłów w powietrzu?

Wartość ppm (parts per million), czyli „części na milion”, określa stężenie gazów i oparów w powietrzu. Pracownik sam nie jest w stanie tego obliczyć – do tego potrzebne są profesjonalne pomiary środowiskowe.

Takie pomiary wykonują:

• służby BHP w zakładach pracy,
• akredytowane laboratoria higieny pracy,
• inspekcje i jednostki kontrolne (np. Sanepid, PIP).

Dzięki specjalistycznym detektorom ustala się dokładne stężenie substancji, a wyniki porównuje się z wartościami NDS (Najwyższe Dopuszczalne Stężenie). Na tej podstawie dobiera się odpowiednią klasę pochłaniacza.

Substancje niebezpieczne – gotowe rozwiązania od 3M

Każde środowisko pracy wiąże się z innym rodzajem ryzyka – od pyłów, przez gazy, aż po kombinację różnych substancji. Dlatego pierwszym krokiem w doborze filtra lub pochłaniacza jest prawidłowe rozpoznanie zagrożenia. Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze rozwiązania

* Z wyłączeniem formaldehydu

Pochłaniacze 3M – przegląd dostępnych modeli

Pochłaniacze 3M serii 6000 można podzielić na dwie główne grupy:

• Filtry gazowe i parowe – przeznaczone są do ochrony dróg oddechowych. Chronią przed określonymi gazami i oparami, np. organicznymi, kwaśnymi, nieorganicznymi czy amoniakiem. W razie potrzeby mogą zostać połączone z filtrami cząsteczkowymi serii 5000 przy użyciu specjalnej nakładki 3M™ 501.
• Filtry gazowe, parowe i cząsteczkowe – łączą w sobie ochronę przed gazami i oparami z jednoczesną filtracją cząstek stałych, takich jak pyły, dymy czy mgły.

Dzięki temu użytkownik może dobrać rozwiązanie dopasowane do rodzaju zagrożenia występującego w miejscu pracy – od samej obecności gazów i par chemicznych, po środowiska, gdzie dodatkowo występują pyły i aerozole.

Filtry gazowe i parowe 3M™ serii 6000

Filtr/ Pochłaniacz	Zdjęcie	Poziom ochrony	Ochrona przed	Branża
6051		A1	Gazami i parami organicznymi o temp. wrzenia >65°C	- Tam, gdzie stosowane są tradycyjne farby i lakiery (bez izocyjanianów, zgodnie z warunkami użytkowania) - Produkcja pojazdów - Produkcja i renowacja samolotów - Stocznie - Produkcja oraz stosowanie tuszy i barwników - Produkcja i stosowanie klejów - Produkcja farb i lakierów - Produkcja i stosowanie żywic
6054		K1	Amoniakiem i jego pochodnymi	- Produkcja i konserwacja sprzętu chłodzącego - Rozpylanie i praca z chemikaliami dla rolnictwa
6055		A2	Gazami i parami organicznymi o temp. wrzenia >65°C	Jak 6051
6057		ABE1	Gazami i parami organicznymi >65°C, gazami nieorganicznymi i kwaśnymi	Jak 6051, ale także do: - procesów elektrolitycznych - czyszczenia kwasowego - trawienia metalu - wytrawiania metalu
6059		ABEK1	Gazami i parami organicznymi >65°C, gazami nieorganicznymi, kwaśnymi, amoniakiem i jego pochodnymi	Jak 6057 i 6054
6075		A1 + formaldehyd	Gazami i parami organicznymi >65°C oraz formaldehydem	Jak 6051, ale także do: - szpitali i laboratoriów

Uwaga: Filtry gazowe i parowe 3M™ serii 6000 można opcjonalnie rozbudować o filtry cząsteczkowe serii 5000 (5911, 5925, 5935). Do ich zamocowania wymagana jest pokrywa 3M™ 501.

Filtry gazowe, parowe i cząsteczkowe 3M™ serii 6000

Filtr	Zdjęcie	Norma	Poziom ochrony	Ochrona przed:
6091		EN 14387:2004 +A1:2008	A1P3 R	Parami organicznymi (>65°C) i cząstkami stałymi/ciekłymi
6092		EN 14387:2004 +A1:2008	ABEK1P3 R + formaldehyd	Parami organicznymi (>65°C), gazami nieorganicznymi, kwaśnymi, amoniakiem, cząstkami i formaldehydem
6095		EN 14387:2004 +A1:2008	A2P3 R	Parami organicznymi (>65°C) i cząstkami stałymi/ciekłymi
6096		EN 14387:2004 +A1:2008	A1E1HgP3 R	Parami organicznymi, kwaśnymi, rtęcią, chlorkiem wodoru i cząstkami
6098*		EN 14387:2004 +A1:2008	AX P3 R	Parami organicznymi o temp. wrzenia <65°C
6099*		EN 14387:2004 +A1:2008	A2B2E2K2HgP3 R + formaldehyd	Parami organicznymi (>65°C), gazami nieorganicznymi, kwaśnymi, amoniakiem, rtęcią, cząstkami oraz formaldehydem

System klasyfikacji filtrów 3M

Dobór filtra przeciwpyłowego do półmaski wielorazowej zależy nie tylko od rodzaju cząstek, ale także od ich toksyczności i stężenia w powietrzu. Dlatego filtry cząsteczkowe dzieli się na trzy klasy – od P1 do P3. Dzięki temu możliwe jest dobranie rozwiązania adekwatnego do zagrożeń obecnych w środowisku pracy.

P1 – filtry przeznaczone do ochrony przed cząstkami stałymi o niskiej toksyczności, takimi jak pyły powstające przy obróbce drewna miękkiego czy materiałów mineralnych. Zapewniają skuteczność filtracji na poziomie 80% i chronią przy stężeniach do 4 × NDS (Najwyższe Dopuszczalne Stężenie).

P2 – filtry stosowane w przypadku cząstek stałych i ciekłych o średniej toksyczności, np. pyłów metalicznych, dymów spawalniczych czy mgieł olejowych. Charakteryzują się skutecznością filtracji na poziomie 94% i sprawdzają się przy stężeniach do 12 × NDS.

P3 – filtry o najwyższej skuteczności, przeznaczone do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi o wysokiej toksyczności, takimi jak pyły toksycznych metali, azbestu czy radioaktywnych aerozoli. Zapewniają skuteczność filtracji 99,95% i ochronę przy stężeniach do 50 × NDS.

❗Do 200 × NDS – wymagana maska pełnotwarzowa 3M, pod warunkiem zastosowania odpowiedniego filtra lub pochłaniacza dostosowanego do rodzaju zanieczyszczenia. 

❗Powyżej 200 × NDS – wymagana ochrona izolacyjna (SCBA lub systemy wężowe)

Filtry cząsteczkowe 3M – przegląd dostępnych serii i modeli

Filtry cząsteczkowe 3M dostępne są w kilku liniach produktowych, które różnią się budową i zakresem zastosowań. Dzięki temu łatwo dopasować je do rodzaju pracy i kompatybilnych masek wielokrotnego użytku.

Filtry dzielą się na trzy główne serie:

• Filtry cząsteczkowe 3M serii 5000 – stosowane jako nakładki na pochłaniacze, montowane przy użyciu pokrywy 3M™ 501. Zapewniają ochronę w klasach P1, P2 i P3.
• Filtry cząsteczkowe 3M serii 2000 – lekkie, płaskie i wygodne w użytkowaniu, przeznaczone do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi.
• Filtry cząsteczkowe 3M serii 6000 – zamknięte w twardych obudowach, odporne na iskry i zabrudzenia. Sprawdzą się w wymagających środowiskach pracy, zapewniając najwyższy poziom ochrony P3.

Dzięki takiemu podziałowi użytkownik może łatwo dopasować filtr do charakteru zagrożeń – od podstawowej ochrony przed lekkim pyłem, po pracę w warunkach o najwyższym stopniu ryzyka.

Filtry cząsteczkowe 3M™ serii 5000
(filtr montowany do pochłaniacza*)

Filtr	Zdjęcie	Norma	Ochrona przed:
5911		P1 R	Cząstkami stałymi i ciekłymi
5925		P2 R	Cząstkami stałymi i ciekłymi
5935		P3 R	Cząstkami stałymi i ciekłymi

*Wymagana pokrywa filtra 3M 501

Filtry cząsteczkowe 3M™ serii 2000

Filtr	Zdjęcie	Poziom ochrony	Ochrona przed:
2125		P2 R	Cząstkami stałymi i ciekłymi
2128		P2 R	Cząstkami stałymi i ciekłymi, ozonem (10 × NDS), niskim poziomem par organicznych/ kwasowych
2135		P3 R	Cząstkami stałymi i ciekłymi
2138		P3 R	Cząstkami stałymi i ciekłymi, ozonem (10 × NDS), niskim poziomem par organicznych/ kwasowych

Filtry cząsteczkowe 3M™ serii 6000

Filtr	Zdjęcie	Poziom ochrony	Ochrona przed:
6035		P3 R	Cząstkami stałymi i ciekłymi
6038		P3 R	Cząstkami stałymi i ciekłymi; fluorowodorem (HF) do 10 × NDS przy półmaskach lub do 30 ppm przy maskach pełnotwarzowych; dodatkowo chroni przed niskimi stężeniami gazów/ kwasów i par organicznych poniżej NDS

(Kompatybilne z półmaskami 3M™ serii: 6000, 6500QL, 7500)

Czas wymiany filtrów i pochłaniaczy

Każdy filtr i pochłaniacz ma ograniczoną żywotność, dlatego ważne jest ich regularne wymienianie.

• Filtry przeciwpyłowe wymienia się, gdy oddychanie staje się trudniejsze lub widoczna jest znaczna akumulacja pyłu.
• Pochłaniacze gazowe należy wymienić, gdy pojawia się zapach lub smak gazu w masce, co oznacza, że filtr przestał działać.

❗Nieprzestrzeganie terminów wymiany filtrów prowadzi do ich nieskuteczności ❗

Dobór odpowiedniego filtra to proces, który zawsze powinien zaczynać się od analizy zagrożeń w środowisku pracy. Najpierw należy określić, czy w środowisku pracy występują pyły, gazy czy ich kombinacja, a następnie dobrać odpowiedni typ filtra do rodzaju zagrożenia – cząsteczkowy, gazowy lub kombinowany. Kolejnym krokiem jest wybór właściwej klasy ochrony: P1, P2 lub P3 dla filtrów cząsteczkowych (skuteczność filtracji) albo 1, 2 lub 3 dla pochłaniaczy gazowych (pojemność sorbentu, czyli zdolność pochłaniania zanieczyszczeń).Ważne jest również zwrócenie uwagi na zgodność z normami EN oraz na komfort użytkownika, który wpływa na przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w praktyce.

O tym jak przeprowadzić codzienny test dopasowania półmaski przeczytasz tutaj.

Dzięki stosowaniu sprawdzonych rozwiązań 3M można mieć pewność, że maska nie tylko spełnia wymagania formalne, ale przede wszystkim realnie chroni zdrowie pracownika.